Dutch
English
German
UNESCO is de culturele organisatie van de Verenigde Naties en zet zich daarom in om erfgoed wereldwijd te beschermen. Daarvoor gebruikt UNESCO verschillende instrumenten.
Het bekendst is het Werelderfgoedverdrag waarvan de Werelderfgoedlijst de etalage is. Daarnaast is er het UNESCO-verdrag voor immaterieel erfgoed met de daarbij behorende Internationale Representatieve Lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed. Een derde instrument is het ’Memory of the World’-programma met een register waarin documenten van wereldbelang worden opgenomen. Vaak worden deze termen door elkaar gebruikt. Hieronder volgt een korte uitleg van deze verschillende UNESCO termen.
Werelderfgoed
Werelderfgoed is de benaming voor cultureel of natuurlijk erfgoed dat uniek is en van universele waarde voor de mensheid. Op de Werelderfgoedlijst van UNESCO kunnen alleen monumenten, binnensteden of natuurgebieden worden ingeschreven. Een plek op de lijst levert geen geld op van UNESCO. Het land dat een nominatie indient verplicht zich juist om zelf goed voor het erfgoed te zorgen en het te bewaren voor volgende generaties. Nederland heeft het verdrag ondertekend in 1992. Op dit moment staan 1073 werelderfgoederen op de lijst (stand 2017). Het Koningrijk Der Nederlanden kent tien door UNESCO erkende werelderfgoederen: Schokland en omgeving, de Stelling van Amsterdam, Molencomplex Kinderdijk-Elshout, het Ir. D.F. Woudagemaal, Droogmakerij de Beemster, het Rietveld Schröderhuis, de Waddenzee, de Grachtengordel van Amsterdam, de Van Nellefabriek en de historische binnenstad van Willemstad in Curaçao.
Immaterieel erfgoed
Immaterieel erfgoed is ‘levend erfgoed’. Het omvat sociale gewoonten, voorstellingen, rituelen, tradities, uitdrukkingen, bijzondere kennis of vaardigheden die gemeenschappen en groepen (en soms zelfs individuen) erkennen als een vorm van cultureel erfgoed. Twee voorbeelden zijn de ‘Belgische biercultuur’ of ‘de Franse keuken’. Het totale aantal ingeschreven immateriële erfgoederen staat op 399 (stand december 2017). Nederland heeft het verdrag pas ondertekend in 2012 en één inschrijving op de Internationale Representatieve Lijst: het Molenaarsambt (sinds december 2017). Een belangrijk verschil met werelderfgoed is dat immaterieel erfgoed niet uniek of van wereldbetekenis hoeft te zijn. Doelstelling van de Internationale Lijst is het tonen van de enorme diversiteit aan immaterieel erfgoed in de wereld.
Memory of the World
Met het ‘Memory of the World’-Programma (MoW) ondersteunt Unesco de lidstaten van de organisatie bij het behouden en verspreiden van hun documentair erfgoed. Het register verzamelt documenten – van kleitabletten tot digitale bestanden – van uitzonderlijke waarde en draagt zo bij aan meer begrip voor het belang van bibliotheken, archieven en andere bewaarinstellingen. Voorbeelden hiervan zijn: de dagboeken van Anne Frank, de oudste bewaard gebleven Koran, de originele filmnegatieven van The Wizard of Oz of de rechtbankverslagen van het Mandelaproces uit 1963. Nederland kent zestien inschrijvingen op het MoW-Register. De laatste vijf die in oktober 2017 zijn toegevoegd zijn de Westerborkfilm, het Amsterdams Notarieel Archief 1578-1915, de Filosofische nalatenschap van Ludwig Wittgenstein, het Archief van Aletta Jacobs en de Manuscripten van de Panji- Verhalen.
